Niegodność dziedziczenia – kogo można uznać za niegodnego dziedziczenia?

Niegodnym dziedziczenia można uznać każdego spadkobiercę – ustawowego, testamentowego, osobę uprawnioną z tytułu polecenia, zapisobiercę oraz osobę, której przysługuje prawo do zachowku. O niegodności dziedziczenia orzeka sąd na podstawie materiałów dowodowych zebranych przez powoda. Oznacza to, że osoba wnosząca pozew musi udowodnić, że zaistniała przyczyna, by spadkobiercę orzec niegodnym dziedziczenia. Kto może zostać uznanym niegodnym dziedziczenia?

Przestępstwo przeciwko spadkodawcy a niegodność dziedziczenia

Prawo przewiduje trzy główne podstawy, na podstawie których można orzec o niegodności dziedziczenia. Pierwszym z nich jest przestępstwo popełnione przeciwko spadkodawcy. Przestępstwo to musi być ciężkie, wymierzone w zdrowie lub życie spadkodawcy. Do takich przestępstw należą między innymi: zabójstwo, ciężkie okaleczenie, gwałt, znęcanie się. Przestępstwo może być także wymierzone w mienie, o ile mienie to jest niezbędne do egzystencji spadkodawcy – może być nim podpalenie domu czy kradzież wózka inwalidzkiego.

Jeśli spadkodawca nie został skazany za przestępstwo przeciwko spadkodawcy, gdyż doszło do przedawnienia sprawy bądź amnestii, nadal może zostać uznany on przez sąd ds. rodzinnych za niegodnego dziedziczenia. Ponadto spadkodawca mógł nie popełnić danego przestępstwa – jeśli jednak miał taki zamiar, a do przestępstwa nie doszło z przyczyn obiektywnych, sąd może orzec o niegodności dziedziczenia.

Podstęp lub groźba a niegodność dziedziczenia

Inną przyczyną uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia jest wpłynięcie na decyzję testatora za pomocą podstępu lub groźby. Gdy spadkobierca wprowadził w błąd, okłamał, oszukał czy zatajał prawdę przed testatorem, co poskutkowało zmianą jego decyzji w sprawie testamentu, sąd może orzec o niegodności dziedziczenia. Podobną decyzję sąd może wydać, jeśli testator zmienił zapis, unieważnił testament lub napisał go pod groźbą spadkobiercy. W obu przypadkach musi zostać spełniony warunek: działania spadkobiercy wpłynęły na decyzję spadkodawcy.

Zniszczenie, ukrycie lub podrobienie testamentu a niegodność dziedziczenia

Spadkobierca może zmienić określony porządek dziedziczenia poprzez zniszczenie lub ukrywanie testamentu, a także przez jego zmianę lub całkowite sfałszowanie. W takim przypadku również zostanie uznanym za niegodnego dziedziczenia. Ponadto niegodność dziedziczenia zostanie orzeczona w sytuacji, gdy sam spadkobierca nie uczestniczył w sfałszowaniu, ukrywaniu lub zniszczeniu testamentu, ale sam świadomie skorzystał na tym, że czynów tych dokonał ktoś inny.

Niegodność dziedziczenia – procedury w sądzie

W procesie strona wnoszą pozew musi udowodnić, że istnieje podstawa, by sąd mógł orzec o niegodności dziedziczenia. Na wniesienie pozwu powód ma 1 rok od momentu, gdy dowiedział się o zaistniałych okolicznościach – nie może jednak przekroczyć 3 lat od śmierci spadkodawcy. Warto również pamiętać, że wybaczenie spadkodawcy popełnionych czynów uchyla możliwość orzeczenia niegodności dziedziczenia. W sytuacji, gdy do takiego orzeczenia dochodzi, osoba ta traci prawa do dziedziczenia, a majątek dziedziczony jest przez inne osoby do tego uprawnione.

Należy pamiętać, że sąd dokładnie analizuje dowody w sprawie o niegodność dziedziczenia – nie brakuje bowiem przypadków, gdy sprawa wnoszona jest niesłusznie. Dlatego w każdej takiej sprawie warto poprosić o pomoc radców prawnych, którzy przygotują pozew, pomogą zgromadzić materiał dowodowy, opinię biegłych i będą nas reprezentować na każdym etapie postępowania.